فاصله شما تا غذای مورد علاقه‌تان (قورمه‌سبزی، قیمه، خوراک و هر چه فکر کنید) تنها به اندازه نزدیک‌ترین سوپرمارکت نزدیک منزل، خرید و گرم کردن غذاهای آماده خوردن است؛ حتی لازم نیست به فکر دم کردن چلو باشید؛ در فروشگاه‌ها پلوی دم‌کشیده هم پیدا می‌شود!
البته فقط غذاهای آماده و نیمه‌آماده نیستند که این روزها در بازار موجود است؛ از انواع سبزی‌ها و مواد اولیه پخته یا نیمه‌پخته گرفته تا پیاز داغ هم تولید شده که برای پخت غذای خانگی کافی است چند دقیقه‌ای آنها را با هم مخلوط کرده و خیلی سریع یک غذای خوشمزه روی میز ظاهر شود.
اما آیا می‌توانیم با بهانه‌های کمبود وقت، بی‌حوصله بودن و… قید غذاهای تازه خانگی را بزنیم و قفسه‌های آشپزخانه را با همین غذاهای آماده پر کنیم؟ اصلا این غذاها چطور تهیه می‌شوند که می‌توان خارج از یخچال و برای مدت طولانی نگهداری شوند؟ آیا خاصیتی هم در این غذاها باقی مانده یا همه‌اش فدای فرآوری‌های رنگارنگی شده که طی آماده‌سازی به کار رفته؟
برای پیدا کردن پاسخ این سؤال‌ها و بسیاری سؤال‌های دیگر با دکتر آراسب دباغ‌مقدم، عضو هیات علمی دانشگاه، متخصص علوم و صنایع غذایی و بهداشت مواد غذایی گفت‌وگو کردیم که نتیجه‌اش را در ادامه می‌خوانید.
۱، ۲، ۳؛ غذای شما آماده است!
خورش و پلوی کنسروی بخوریم یا نه؟!
کنسروها به لحاظ بسته‌بندی به چند دسته تقسیم می‌شوند که بعضی از آنها مانند ماهی تن بسته‌بندی فلزی دارند و برخی دیگر مانند همین خورش‌ها و پلوها، بعد از گذراندن حرارت ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد و از بین رفتن میکروب‌های مضر و بیماری‌زای داخل‌شان در ظروفی موسوم به آلومینیوم استرال بسته‌بندی می‌شوند و برای مواقعی که افراد از منزل دور هستند، مثلا مسافرت، کوهنوردی و… بعد از گرم کردن طبق دستور العمل درج شده روی بسته‌بندی، قابل مصرف هستند. در کل مصرف مداوم کنسروها توصیه نمی‌شود چراکه در حرارت بالایی که در تهیه کنسروها به کار گرفته می‌شود، درصدی از مواد مغذی هم از بین می‌روند و هیچ‌وقت کنسروها را نمی‌توان از لحاظ مغذی بودن مواد غذایی با غذای تازه خانگی مقایسه کرد. همچنین در صنعت ممکن است برخی دستور العمل‌های تغذیه‌ای رعایت نشوند؛ مثلا در منزل از روغن‌های باکیفیت‌تر، به میزان کمتر استفاده می‌شود و حتی افراد با توجه به مشکلات و بیماری‌های‌شان مثلا نمک کمتری به غذا اضافه می‌کنند و … اما در کارخانه‌ها دستور کلی برای تهیه غذاها وجود دارد که معمولا روغن و نمک زیادی به مواد اضافه می‌شود چراکه حضور این ۲ ماده غذا را خوشمزه‌تر می‌کند. حال اگر قرار باشد فرد یا خانواده‌ای به طور مداوم از این کنسروها استفاده کند، ضمن اینکه ذائقه‌شان – به خصوص ذائقه بچه‌ها که تاثیرپذیرتر است – عوض می‌شود، مواد مغذی به قدر کفایت به بدن‌شان نمی‌رسد و در طولانی‌مدت قطعا فرد را با مشکل مواجه می‌کند، بنابراین استفاده همیشگی از کنسروها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
کنسروها نگه‌دارنده دارند؟
به طور معمول هیچ‌کدام از این مواد نگه‌دارنده ندارند چراکه روش‌های نگهداری طولانی‌مدت مواد مختلف است و در مورد کنسروهای غذا هم از روش‌های مختلف گرم کردن مانند پاستوریزه کردن (دمای کمتر از ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) یا استرلیزه کردن (دمای بالای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) استفاده می‌شود. به کارگیری دمای حدود ۱۲۰ درجه سانتی‌گراد برای استریل کردن کنسروها باعث می‌شود تمام میکروب‌ها و عوامل بیماری‌زا از بین بروند و معمولا برای کنسروها استفاده از نگه‌دارنده ضرورتی ندارد. همچنین در سیستم سرمایش هم با سرد کردن ماده غذایی جلوی رشد و تکثیر میکروب‌ها گرفته می‌شود و به این ترتیب باز هم مواد احتیاجی به نگه‌دارنده ندارند. پس از این بابت نیازی به نگرانی نیست .
نیمه‌آماده‌ها بهترند
معمولا در صنعت غذا برخی خوراک‌ها را به صورت نیمه‌آماده روانه بازار می‌کنند که درحال حاضر بیشتر این غذاها با روش IQF منجمد شده‌اند. سیب‌زمینی، پیازداغ، میگو و… هم روش فرآوری‌شان کاملا متفاوت از روش آماده‌سازی کنسروهاست و از همین IQF بهره برده‌اند. این مواد بعد از گذراندن فرآوری نسبی، نیمه سرخ شدن و … با روش انجماد به سبک IGF (تونل انجماد فوق سریع) منجمد می‌شوند. با این روش انجماد کیفیت مواد غذایی خیلی خوب حفظ می‌شود و بعد از یک مرحله سرخ شدن کوتاه‌مدت، آماده مصرف هستند. در مقایسه با کنسروها، مواد غذایی که به روش IQF منجمد شده‌اند، کیفیت بهتری دارند چراکه ویتامین‌ها و مواد مغذی‌شان بهتر حفظ می‌شود و مصرف این غذاها مشکلات کمتری برای افراد ایجاد می‌کند؛ چون معمولا فرآوری آنچنانی نمی‌شوند و با تکنولوژی امروز صنعت غذا، فعلا انجماد بهترین روش حفظ کیفیت موادغذایی محسوب می‌شود. با این حال برای بچه‌ها بهتر است غذا به صورت تازه تهیه شود تا بیشترین مواد غذایی به بدنش برسد و دچار مسمومیت نشود و بعضی از این کارخانه‌ها به لحاظ بهداشتی هم در شرایط مناسبی نیستند.
